Αφιέρωμα στην Ηλιθιότητα

Από τη συλλογική ενοχή στη μαζική εξ-ηλιθιοποίηση

Είμαστε ηλίθιοι; Σίγουρα ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού έχει εξ-ηλιθιοποιηθεί εν αγνοία του, κάτι που φαίνεται εκ του αποτελέσματος. Ενας λαός που υπομένει αδιαμαρτύρητα μια τέτοια απροκάλυπτη επίθεση ενάντια στη ζωή και την περιουσία του πιστεύοντας στη συλλογική του ενοχή, δεν μπορεί παρά να ρέπει μαζικά προς την ηλιθιότητα. Οι Ελληνες σε μεγάλο ποσοστό πιστεύουν ό,τι διαβάζουν στο ιντερνετ κι ό,τι τους λένε οι μεγαλοδημοσιογράφοι στα συμβατικά ΜΜΕ άκριτα, με αποτέλεσμα να ψηφίζουν σε επανειλλημένες εκλογικές αναμετρήσεις, τα ίδια πολιτικά κόμματα που τους κατέστρεψαν την προσωπική ζωή, ξανα-εμπιστεύονται δηλαδή τους αποδεδειγμένα κλέφτες, τους απατεώνες, τους ποινικούς εγκληματίες που βιάζουν τη χώρα και τους πολίτες της. Σε μία ελάχιστη διαφοροποίηση, ο εκφασισμός της κοινωνίας και η τάση που παρατηρείται αδιακρίτως τάξεων προς την ακροδεξιά (που ως τώρα αποτελούσε "προνόμιο" των λούμπεν) δεν είναι παρά μια άλλη μορφή εξ-ηλιθιοποίησής της.
Ενας λαός που καταναλώνει πνευματικά σκουπίδια.
Ενας λαός χειραγωγημένων ημιμαθών.
Ενας λαός απο-πολιτιστικοποιημένων.
Ενας λαός που προσφέρεται για εξαπάτηση.



Η φτώχεια προκαλεί ηλιθιότητα!

Η πνευματική πίεση που υφίσταται κάποιος όταν προσπαθεί να βρει λύσεις σε αγχωτικές καθημερινές καταστάσεις -όπως το να θρέψει την οικογένειά του ή να εξασφαλίσει χρήματα για να πληρώσει το νοίκι και τις υποχρεώσεις του- μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του δείκτη ευφυίας ακόμη και κατά... 13 μονάδες: Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν ερευνητές σε μελέτη τους που δημοσιεύεται στο περιοδικό Science. «Για πολλούς φτωχούς ανθρώπους, τα προβλήματα αυτά είναι τόσο πιεστικά που δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε άλλα πράγματα, όπως την εκπαίδευση, την επαγγελματική τους κατάρτιση ή την οργάνωση του χρόνου τους», εξηγεί ο Σέντχιλ Μουλαϊνάταν, οικονομολόγος στο Χάρβαρντ και εκ των βασικών συγγραφέων της μελέτης. Σπεύδει πάντως να εξηγήσει ότι «αυτό δεν σημαίνει ότι οι φτωχοί είναι λιγότερο έξυπνοι από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Απλώς η φτώχεια εξαντλεί μεγάλος μέρος της διανοητικής προσπάθειας. Μπορούμε να το συγκρίνουμε με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή που λειτουργεί με αργούς ρυθμούς επειδή προσπαθεί να κατεβάσει ένα πολύ μεγάλο βίντεο».
Είναι επιστημονικά προφανές λοιπόν, ότι εάν το πείραμα του μνημονίου συνεχίσει αν εφαρμόζεται επί μακρόν ακόμα στους ελληνες, η πλειοψηφία τους, που εμφανίζεται στο όριο της φτώχειας ή κάτω απ' αυτό, θα μετατραπεί σε μια πλειοψηφία ηλιθίων. Θα μιλάμε για μια χαζή χώρα.

Οι "βλάκες" κυβερνούν

Δείγμα της ευφυούς πολιτικής συνείδησης ενός λαού είναι και οι άνθρωποι που εκλέγει να τον διοικούν. Γι αυτό λέγεται πως, ένας λαός έχει τους ηγέτες που του αξίζουν. Σε δηλώσεις της σε μια ραδιοφωνική εκπομπή η διεθνούς φήμης βυζαντινολόγος Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, της οποίας την ευφυία και τη σοβαρότητα κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει, χαρακτήρισε «βλάκα» τον πρώην πρόεδρο του ΤΑΙΠΕΔ και αναφερόμενη στην επίμαχη πτήση στο λίαρ τζετ του Δημήτρη Μελισσανίδη είπε: «Ήταν φίλος με αυτούς με τους οποίους έκανε τη σύμβαση; Αν ήταν,είναι κακό. Είναι βλάκας».

Όσον αφορά στον υπουργό Υγείας η κ. Αρβελέρ τον αποκάλεσε «παράδειγμα βλακείας» καθώς, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, «υπουργώ σημαίνει υπηρετώ».

Η γνωστή  βυζαντινολόγος άφησε αιχμές και κατά του Θεόδωρου Πάγκαλου, σχολιάζοντας την γνωστή δηλωσή του  «όλοι μαζί τα φάγαμε». «Δεν τα φάγαμε όλοι όπως είπε κάποιος», δήλωσε η κ. Αρβελέρ αλλά εξέφρασε την άποψή της ότι «φταίμε όλοι ως μέλη μιας κοινωνίας».

Ειπωμένα από ένα τόσο βαρύ πρόσωπο, που συναναστρέφεται τις μεγαλύτερες προσωπικοτητες της Ευρώπης, αυτά τα λόγια έχουν ένα ειδικό βάρος.

Ενα φαινόμενο της ανεπτυγμένης Δύσης: Θέσεις εργασίας για ηλίθιους

Το πρόβλημα φυσικά, δεν είναι ελληνικό. Είναι διεθνές. Και είναι πρόβλημα πολιτισμικής εξέλιξης, καθώς μπορεί να αποδοθεί μαζικά ο χαρακτηρισμός της ηλιθιότητας σε επαγγελματικούς κλάδους  και μεταξύ αυτών, κλάδους που εμπλέκονται στη διαχείριση της εξουσίας. Αυτό αποδεικνύουν οι απόψεις του καθηγητή του LSE Ντ. Γκράμπερ ότι η Γη θα… γύριζε καλύτερα χωρίς τους λομπίστες, τους υπεύθυνους δημόσιων σχέσεων, τους υπεύθυνους τηλεπωλήσεων κ.ά. παρασιτικά επαγγέλματα.

(Του Δημήτρη Σ. Φαναριώτη, από την Εφημερίδα των Συντακτών)
 Μια μεγάλη συζήτηση-διαμάχη έχει πυροδοτήσει το φυλλάδιο ενός Αμερικανού ανθρωπολόγου, ο οποίος καταγγέλλει τη γραφειοκρατία της Οικονομίας και τον πολλαπλασιασμό των άχρηστων θέσεων εργασίας, τις οποίες ονομάζει «θέσεις εργασίας για ηλίθιους».

Κάνετε μια «δουλειά για ηλίθιους»; Αν έχετε χρόνο να διαβάσετε αυτό το άρθρο στον υπολογιστή σας, στη δουλειά, η απάντηση είναι μάλλον «ναι». Και σύμφωνα με το φυλλάδιο, που είναι αφιερωμένο στις «θέσεις εργασίας για ηλίθιους», το οποίο υπογράφει ο διακεκριμένος καθηγητής Ανθρωπολογίας στο London School of Economics και ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος Occupy Wall Street, Ντέιβιντ Γκράμπερ, σίγουρα δεν είστε οι μόνοι.

Ειδικότερα σε σύντομο δοκίμιο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της βρετανικής Ριζοσπαστικής Αριστεράς «Strike», στις 17 Αυγούστου, ο πανεπιστημιακός, που δεν του αρέσει να τον αποκαλούν αναρχικό, περιγράφει αυτό που ονόμασε «φαινόμενο της δουλειάς για ηλίθιους».

Σύμφωνα με τον Γκράμπερ, η αποξένωση της συντριπτικής πλειονότητας των εργαζομένων σε γραφεία, τους οδήγησε να αφιερώσουν τη ζωή τους σε περιττούς επαγγελματικούς στόχους κενούς περιεχομένου, έχοντας πλήρη συναίσθηση για τη ρηχότητα της συμβολής τους στην κοινωνία.

Στο εισαγωγικό σημείωμα του φυλλαδίου ο Γκράμπερ επικαλείται τον Κέινς, ο οποίος το 1930 προέβλεψε ότι οι τεχνολογικές πρόοδοι που θα επιτυγχάνονταν μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα θα είχαν αποτέλεσμα τη μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας στις 15 ώρες την εβδομάδα.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η εργασία με ρομπότ έγινε πράξη σε πολλούς τομείς, «η τεχνολογία παραποιήθηκε, προκειμένου να εξευρεθούν τρόποι για να μας κάνουν να εργαστούμε σκληρότερα», εξηγεί ο Γκράμπερ. «Για να επιτευχθεί αυτό, δημιουργήθηκαν θέσεις εργασίας, οι οποίες ήταν εξ ορισμού περιττές», είπε, δίνοντας ως παράδειγμα το «φούσκωμα» όχι μόνο στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, αλλά και στον διοικητικό τομέα, με τη δημιουργία νέων «βιομηχανιών», όπως οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, οι τηλε-πωλήσεις, ή την άνευ προηγουμένου ανάπτυξη στο δίκαιο των επιχειρήσεων, των ανθρώπινων πόρων ή των δημοσίων σχέσεων», και κατέληξε σημειώνοντας ότι: «Είναι σαν κάποιος να εφηύρε ένα σωρό περιττές θέσεις εργασίας για να μας κάνει να συνεχίσουμε να δουλεύουμε».

Αχρηστες δουλειές

Προκλητικός ο Γκράμπερ προτείνει τον ακόλουθο εμπειρικό κανόνα: «Φανταστείτε πώς θα ήταν ο κόσμος εάν δεν υπήρχαν οι δουλειές για ηλίθιους». Πείτε ό,τι θέλετε για τους τις νοσοκόμες, τους υδραυλικούς ή τους μηχανικούς, αλλά αν αυτοί εξαφανίζονταν σ’ ένα σύννεφο καπνού, οι συνέπειες θα ήταν άμεσες και καταστροφικές.

«Ενας κόσμος χωρίς δασκάλους ή λιμενεργάτες σύντομα θα αποκτούσε προβλήματα κι ακόμη ένας πλανήτης χωρίς συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας ή μουσικούς θα καθιστούσε λιγότερο ενδιαφέρουσα τη ζωή μας. Ωστόσο δεν είναι διόλου βέβαιο ότι ο πλανήτης θα υπέφερε από την απώλεια των προέδρων και των γενικών διευθυντών των επιχειρήσεων, τους λομπίστες, τους υπεύθυνους των δημοσίων σχέσεων στα ΜΜΕ, τους υπεύθυνους των τηλε-πωλήσεων, τους δικαστικούς επιμελητές ή τους νομικούς συμβούλους. Πολλοί μάλιστα υποπτεύονται ότι η ζωή θα βελτιωνόταν σε μεγάλο βαθμό».

Στον Δυτικό κόσμο, «τα παραγωγικά επαγγέλματα έχουν αυτοματοποιηθεί» συνεχίζει, «ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία μέσα σε έναν αιώνα, θέσεις εργασίας, όπως επαγγελματίες, υπάλληλοι, διευθυντές, προμηθευτές και εργαζόμενοι στον τομέα των υπηρεσιών έχουν τριπλασιαστεί από το ένα τέταρτο στα τρία τέταρτα του συνόλου των εργαζομένων».

Ο ανθρωπολόγος σημειώνει επίσης την ύπαρξη μιας παραδοξότητας: όσο πιο χρήσιμη είναι μια δουλειά τόσο λιγότερο πληρώνεται και πολλές φορές θεωρείται αναξιόπιστη, αν και αναγνωρίζει ότι υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις όπως οι γιατροί.

Τα τελευταία χρόνια ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός «χαρτογιακάδων» εργαζόταν 40 και 50 ώρες με δυσνόητα καθήκοντα, τα οποία συχνά περάτωνε μέσα στις 15 ώρες που προέβλεπε ο Κέινς. Το υπόλοιπο του χρόνου αναλωνόταν στη διοργάνωση σεμιναρίων δημιουργίας κινήτρων, ενημέρωσης του προφίλ του στο Facebook ή στο «κατέβασμα» τηλεοπτικών σειρών στον υπολογιστή τους.

«Ο συγγραφέας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο νεοφιλελευθερισμός παραδόξως έφτασε στο ίδιο σημείο με το σοβιετικό σύστημα στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, δηλαδή στη χρησιμοποίηση μεγάλου αριθμού ανθρώπων, οι οποίοι δεν έκαναν τίποτα. Μια ανωμαλία ενάντια ακόμη και στις αρχές του καπιταλισμού και ακόμη πιο ακατανόητη με δεδομένο τον μεγάλο αριθμό των ανέργων στις βιομηχανικές χώρες».
  
Πως τα κινητά τηλέφωνα δημιουργούν μια "γενιά ηλιθίων" (ΒΙΝΤΕΟ)

από το insider.gr

«Σκέφτομαι με τρόμο την ημέρα κατά την οποία η τεχνολογία θα υποσκελίσει τον άνθρωπο. Τότε ο κόσμος θα έχει μόνο μια γενιά, από ηλίθιους», είχε πει κάποτε ο Άλμπερτ Άινσταϊν, διαισθανόμενος την επερχόμενη μαζική αναπηροποίηση όλόκληρων πληθυσμών, εξαιτίας της επέλασης όλων εκείνων των "τεχνολογικών" (μαρκετίστικων) εργαλείων που μας καθιστούν σήμερα ανά πάσα στιγμή εντοπίσιμους, εκμεταλλεύσιμους, ελλειμματικούς δίχως αυτά...

Το φιλμ μικρού μήκους που ακολουθεί οπτικοποιεί με τον καλύτερο τρόπο αυτή τη νέα σχετικά κατάσταση καθυπόταξης του ανθρώπου στην «ηλιθιότητα» του δυαδικού κώδικα.

 

Το πείραμα των πιθήκων

Μια επιστημονική ομάδα τοποθέτησε 5 πιθηκάκια σε ένα κλουβί, όπου στη μέση υπήρχε μία σκάλα και στην κορυφή μια μπανάνα. Κάθε φορά που κάποιο πιθηκάκι επιχειρούσε να ανέβει τη σκάλα για να πιάσει τη μπανάνα, η ομάδα των ερευνητών έριχνε κρύο νερό στα ζώα. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα κανένα πιθηκάκι δεν επιχειρούσε να ανέβει στη σκάλα.
Κατόπιν αντικαταστάθηκε ένα πιθηκάκι (από τα 5), από ένα νέο. Το νέο πιθηκάκι έτρεξε, από την πρώτη στιγμή, στη σκάλα για να πιάσει τη μπανάνα. Αυτή τη φορά οι ερευνητές δεν έριξαν κρύο νερό και τα υπόλοιπα πιθηκάκια έμειναν έκπληκτα με αυτήν την εξέλιξη. Η αντίδραση όμως, των υπόλοιπων ζώων ήταν επιθετική και βίαιη προς το νέο μέλος. Το νέο πιθηκάκι εγκατέλειψε γρήγορα τις προσπάθειες του, χωρίς να γνωρίζει τον λόγο της επίθεσης.
Έπειτα εισήλθε στο κλουβί ένα δεύτερο νέο πιθηκάκι, το οποίο επιχείρησε να ανέβει στη σκάλα. Η αντίδραση των υπόλοιπων ζώων ήταν βίαιη και επιθετική. Σταδιακά αντικαταστάθηκαν όλα τα πιθηκάκια αλλά η βίαιη συμπεριφορά δεν αποχώρησε από τα νέα μέλη, παρόλο που δεν είχαν βιώσει την ψυχρολουσία. 
Αρκετοί ερευνητές προσπάθησαν να γενικεύσουν τα αποτελέσματα αυτά και τόνισαν ότι οι άνθρωποι λειτουργούν με όμοιο τρόπο στην καθημερινότητα τους. Ας υποθέσουμε ότι το κλουβί συμβολίζει μια μικρή ανθρώπινη κοινωνία ή κοινότητα. Τα μέλη της τείνουν να δημιουργούν ένα πλαίσιο κανόνων και προτύπων. Όποιος δεν συμβιβάζεται με αυτά τείνει να τιμωρείται. Αυτά τα πρότυπα έχουν σαν χαρακτηριστικό γνώρισμα ότι διατηρούνται ακόμα και μετά την αρχική αιτία γέννησης τους.
Η παραπάνω υπόθεση δύναται να ερμηνεύσει τη λειτουργία των στερεοτύπων, των προκαταλήψεων και του στίγματος. Το πώς δηλαδή μια ομάδα ακολουθεί πιστά ένα μοτίβο συμπεριφορών, χωρίς να γνωρίζει το γιατί. Είναι προφανής η αντιστοίχιση ανάμεσα στους Ελληνες και τους πιθήκους, ανάμεσα στις μπανάνες και την φυσιολογική αντίσταση. Το ερώτημα είναι: πρόκειται για κοινωνικό αυτοματισμό ή απλά για ηλιθιότητα;