15/4/14

Τρία χρόνια περιφερειακής αυτοδιοίκησης με τον Καλλικράτη, τις πολιτικές του μνημονίου και τη διαχείριση τους από την περιφερειακή αρχή



Μαρία Αγγελάκη, περιφερειακή σύμβουλος με τη
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΡΗΤΗΣ

Η αυτοδιοίκηση ως θεσμός επενδύεται από δύο βασικά χαρακτηριστικά: Τον αποκεντρωτικό χαρακτήρα σε σχέση με την κεντρική εξουσία και την εγγύτητα με την κοινωνία και τα προβλήματα της. Η αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση αποτέλεσε διαχρονικό αίτημα των δημοκρατικών και προοδευτικών πολιτών του τόπου μας, το οποίο ικανοποιήθηκε εν μέρει όταν θεσπίστηκε η αιρετή νομαρχιακή αυτοδιοίκηση το 1994.
Η ουσιαστική και θεσμική ολοκλήρωση της, όμως, δεν επήλθε ποτέ. Αντίθετα μάλιστα, ο θεσμός των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων άρχισε να «ξηλώνεται» λίγους μόλις μήνες μετά την καθιέρωση του, από την ίδια την κυβέρνηση που τον είχε θεσπίσει. Η δημιουργία της αιρετής περιφέρειας το 2010, υπήρξε ένας νέος θεσμός, που υπό άλλες συνθήκες και με μια άλλη πολιτική προσέγγιση, θα μπορούσε να αποτελέσει μια πραγματικά ριζοσπαστική τομή στον αυτοδιοικητικό χάρτη του τόπου μας. Ομως, οι πολιτικές επιλογές της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και αργότερα του συνόλου των μνημονιακών κυβερνήσεων, υπονόμευσαν πλήρως αυτή τη δυνατότητα. Έτσι παρά τα εισηγητικά κείμενα του Καλλικράτη, που μιλούσαν για 13 «μικρά κοινοβούλια», σήμερα οι περιφέρειες της χώρας βρίσκονται και πάλι εγκλωβισμένες σε ένα συγκεντρωτικό, γραφειοκρατικό, ασφυκτικό πλαίσιο διαχείρισης των θεμάτων της κεντρικής εξουσίας, χωρίς ουσιαστικό ρόλο στον αναπτυξιακό περιφερειακό σχεδιασμό, χωρίς δημοκρατική λειτουργία, μακριά από τους πολίτες και τις ανάγκες τους.

Σήμερα, η αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση, που ο σημερινός περιφερειάρχης, κ. Αρναουτάκης, στην πρώτη εναρκτήρια ομιλία του το Γενάρη του 2011, χαρακτήρισε ως τη σημαντικότερη μεταρρύθμιση της μεταπολιτευτικής περιόδου, κατέληξε να είναι ένα ακόμη επίπεδο άσκησης της μνημονιακής κυβερνητικής πολιτικής, χαρακτηριζόμενη ως το μακρύ χέρι της κεντρικής πολιτικής εξουσίας. Παράλληλα, η διατήρηση των 7 αποκεντρωμένων διοικήσεων επιτείνει την πολυνομία, τη σύγχυση και δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την εξυπηρέτηση του πολίτη.
Προβλήματα θεσμικού και πολιτικού χαρακτήρα
Μετά από τρία χρόνια εμπειρίας, μετά βεβαιότητας μπορούμε να πούμε, ότι η αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση, όπως εφαρμόστηκε με βάση τον Καλλικράτη και την πολιτική της περιφερειακής αρχής, βρίσκεται στον αντίποδα των βασικών θεσμικών χαρακτηριστικών της, ήτοι:
* Δεν είναι αιρετή ούτε δημοκρατική γιατί αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά αυτά από το υπερπλειοψηφικό εκλογικό σύστημα, τον περιφερειαρχοκεντρικό χαρακτήρα της διοίκησης και τον ασφυκτικό κανονισμό λειτουργίας του περιφερειακού συμβουλίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι το περιφερειακό συμβούλιο συγκροτείται πάνω σε μια πλαστή πλειοψηφία 3/5, που λαμβάνει ο πρώτος συνδυασμός, όποιο και αν είναι το ποσοστό του. Ετσι, επί της ουσίας ο περιφερειάρχης ελέγχει απόλυτα το σύνολο των οργάνων της περιφέρειας, ακόμη και των συμβουλευτικών.
* Δεν είναι περιφερειακή γιατί αποτελεί μια μορφή αποσυγκεντρωμένης συγκεντρωποίησης, αποδεχόμενη το ρόλο του
μηχανισμού μεταφοράς της κεντρικής πολιτικής στην περιφέρεια, χωρίς ουσιαστική αρμοδιότητα στον περιφερειακό αναπτυξιακό σχεδιασμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο σχεδιασμό των περιφερειακών κοινοτικών προγραμμάτων που αποτελούν τα μοναδικά χρηματοδοτικά αναπτυξιακά εργαλεία σήμερα, η συμμετοχή και ο ρόλος της περιφέρειας είναι άτυπος, δηλαδή δεν είναι θεσμοθετημένος.
* Δεν είναι αυτοδιοίκηση γιατί δεν έχει οικονομική αυτοτέλεια, είναι σε καθεστώς οικονομικής επιτήρησης, ενώ ταυτόχρονα έχουν περικοπεί δραματικά οι νόμιμα προβλεπόμενοι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι (ΚΑΠ). Οι οικονομικοί πόροι που διατίθενται σήμερα στην περιφέρεια είναι αντιστρόφως ανάλογοι προς τις 319 αρμοδιότητες που της έχουν αποδοθεί με τον Καλλικράτη, ενώ παράλληλα έχουν περικοπεί οι ΚΑΠ με βάση τις επιταγές του μνημονίου σε ποσοστό άνω του 50%.
* Δεν είναι αποτελεσματική γιατί χαρακτηρίζεται από έντονη γραφειοκρατία, αλληλοεπικαλύψεις και σύγχυση αρμοδιοτήτων, με την αποκεντρωμένη διοίκηση, την κεντρική διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση. Ο θεσμός της αποκεντρωμένης διοίκησης, που δεν υφίσταται σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα, από προσωρινός που χαρακτηρίστηκε με τον Καλλικράτη, με τα σημερινά δεδομένα παραμένει ενεργός και συνεχώς ενισχύεται.
Προβλήματα που έχουν σχέση με τον τρόπο που άσκησε την πολιτική της η σημερινή περιφερειακή αρχή
Το αντιδραστικό και νεοφιλελεύθερο θεσμικό πλαίσιο που διαμόρφωσε ο Καλλικράτης και οι μνημονιακές πολιτικές, δεν αθωώνει βέβαια τη σημερινή περιφερειακή αρχή. Αλλωστε και η ίδια δεν το επιδίωξε. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του περιφερειάρχη στο εισηγητικό του μήνυμα στον ετήσιο απολογισμό που έγινε πριν από περίπου ένα μήνα, όπου αναφέρει: «Παρότι συνεχίστηκε για τρίτη χρονιά η μείωση των εσόδων από τον κρατικό προϋπολογισμό, συμπιέσαμε και καταφέραμε να μειώσουμε περαιτέρω τις λειτουργικές δαπάνες, χωρίς όμως να υποβαθμίσουμε την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών στους πολίτες». Ξεχνά φαίνεται τις πάμπολες φορές που σωματεία εργαζομένων, πρωτοβουλίες πολιτών, απλοί πολίτες, κατέκλυσαν την αίθουσα των συνεδριάσεων του Π.Σ. διαμαρτυρόμενοι, για τις συγχωνεύσεις και την υποβάθιση των νοσοκομείων, για τις συγχωνεύσεις των σχολικών μονάδων και τις διαθεσιμότητες των εκπαιδευτικών, για τις απολύσεις των εργαζομένων, για τα προβλήματα των αγροτών και του αγροτικού τομέα, για την υποχρηματοδότηση των πανεπιστημίων και τις απολύσεις του πανεπιστημιακού προσωπικού, για το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, των λιμανιών και του αεροδρομίου των Χανίων. Ολα αυτά δεν αποτέλεσαν θέματα του απολογισμού, όπως δεν αποτέλεσαν και θέματα διεκδικήσεων από την παρούσα περιφερειακή αρχή, η οποία αποδέχτηκε το ρόλο του διεκπεραιωτή και διαχειριστή των κυβερνητικών μνημονιακών πολιτικών.
Υπερέβαλε, όμως, και αυτού του ρόλου της, όταν βασικά εργαλεία που το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο του Καλλικράτη προβλέπει για την υποστήριξη του πολίτη και την ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας και του δημοκρατικού προγραμματισμού, δεν χρησιμοποιήθηκαν. Είναι γεγονός ότι ο θεσμός του συμπαραστάτη του πολίτη και της επιχείρησης, που προβλέπεται στο άρθρο 179 του Ν. 3852/2010 του Καλλικράτη, ουδέποτε συγκροτήθηκε, ενώ η
επιτροπή διαβούλευσης, ουσιαστικό συλλογικό όργανο δημοκρατικού προγραμματισμού, συγκροτήθηκε στα τέλη του 2011, συγκλήθηκε όμως μόνο τρεις φορές όλη αυτή την περίοδο, ενώ όφειλε να συγκαλείται τουλάχιστον μια φορά ανά τρίμηνο. Ολα αυτά, μαζί με τον αυταρχικό και αντιδημοκρατικό κανονισμό λειτουργίας του Π.Σ. που ενέκρινε η περιφερειακή πλειοψηφία, που ουσιαστικά ακυρώνει το ρόλο της αντιπολίτευσης, δείχνουν την πολιτική αντίληψη με την οποία διαχειρίστηκε η περιφερειακή αρχή την περιφερειακή αυτοδιοίκηση.
Η δική μας προσέγγιση για την περιφερειακή αυτοδιοίκηση
Στη δική μας αντίληψη, η περιφερειακή αυτοδιοίκηση αποτελεί ένα ισχυρό αυτοδιοικητικό θεσμό που θα προγραμματίζει δημοκρατικά και θα υπηρετεί μαζί με την τοπική αυτοδιοίκηση, μια ολοκληρωμένη, ισόρροπη και βιώσιμη αναπτυξιακή διαδικασία που θα εξασφαλίζει στους πολίτες, όχι μόνο την επιβίωση, αλλά και την αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής τους.
Προς αυτή την κατεύθυνση απαιτείται:
* Μια ουσιαστική διοικητική αλλαγή που θα περιορίζει το κεντρικό κράτος στον επιτελικό του ρόλο και θα κατοχυρώνει την ουσιαστική αποκέντρωση των εξουσιών στην περιφερειακή και την τοπική αυτοδιοίκηση.
* Μια στρατηγική ενδυνάμωσης της αναπτυξιακής διαδικασίας στα πλαίσια του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού και ανασυγκρότησης των διαδικασιών δημοκρατικού προγραμματισμού, με τη θεσμική δηλαδή κατοχύρωση της συμμετοχής των εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας, των θεσμικών φορέων και του πανεπιστημιακού δυναμικού της περιφέρειας, στο σχεδιασμό, τη παρακολούθηση και τη στήριξη της περιφερειακής αναπτυξιακής πολιτικής.
* Μια περιφερειακή ανάπτυξη που θα έχει σε προτεραιότητα τον κοινωνικό μετασχηματισμό, ενάντια στον κοινωνικό αποκλεισμό, την ανεργία και τη φτώχεια. Γιατί μόνο έτσι θα μπορούμε να μιλάμε για μια πολιτική ανάπτυξης που θα αφορά τους πολίτες και την κοινωνία.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

View My Stats

Twitter Updates